Katılım Şartları
2007 yılından bu yana artık son sınıf öğrencileri de programa katılabiliyorlar (Açık Öğretim Fakültelerinde okuyanlar artık katılamıyorlar.).
Work and Travel başvuru koşulları, her sezon programın regülasyonundan sorumlu olan Department of State tarafından değişikliğe uğrayabilmekte olup programın daha verimli ve amacına uygun olması hedeflenmektedir.
Bu koşullara uyan adayın katılımı için, ABD hükümetinin programı sponsor kuruluş vasfıyla yürütmeleri için yetkilendirdiği kâr amacı gütmeyen organizasyonlardan Türkiye temsilcilerinden birine başvurması ilk adımdır.[2] Her yıl bu program aracılığıyla 140.000’in üzerinde öğrenciye sponsorluk yapılmaktadır.[3]

Katılım süreci
Genellikle sponsor kuruluşlar ya da bu kuruluşların temsilcileri öğrenci çalıştırmayı kabul eden işverenlerle anlaşarak, işverenden alınan bir iş anlaşmasını öğrenciye sağlarken, öğrencinin bu anlaşmayı kendi imkânlarıyla elde etmesi de tamamen yasaldır. Bu yöntemin yanında, düzenlenen bazı toplantılarla sponsor kuruluşlar, bazı işverenlere ülkeleri gezdirip, işverenlerin kendi öğrencilerini seçmelerini sağlar. Bu toplantılara katılmak için toplantıdan belli bir zaman önce temsilciye kayıt yaptırmış olmak gerekir. Programa Türkiye’den katılan adayların, vize başvurusu yapabilmek için geçerli bir iş anlaşmasına sahip olması gerekir.
İş anlaşması ve sponsor kuruluşun istediği diğer belgeleri (öğrenci belgesi, fotoğraf, pasaport fotokopisi gibi) temsilci, öğrenciden alarak sponsor kuruluşa iletir. Çalışma izni anlamına da gelebilecek formu (Certificate of Eligibility for Exchange Visitor Status), bu belgeleri alan sponsor tarafından basılarak yine temsilci aracılığıyla öğrenciye iletilir.
DS-2019 ve diğer gerekli vize evrakları ile İstanbul ya da Ankara’daki ABD konsolosluklarından birine, temsilcinin alacağı bir randevu ile vize başvurusu yapan öğrenci, pasaportuna okulunun kapalı olduğunu ve çalışabileceğini beyan ettiği tarih aralığı için basılan J-1 vizesi ile resmen programın katılımcısı olur. Kriterlere uyan katılımcıların vize alma oranı %90 civarındadır.[4]

Program kuralları
Çalışma süresi, en erken 15 Mayıs’ta başlayabilir ve 1 Ekim’de biter. Katılımcının çalışabileceği süre, bu tarih aralığında olmak kaydıyla en fazla dört aydır. Katılımcılar, DS-2019 formu üzerinde yer alan, çalışmaya başlayacakları tarihten bir hafta önce ABD’ye giriş yapabilecekleri gibi, çalışma süresinin bitiminin ardından bir ay da (en geç 30 Ekim’e kadar) çalışmadan ABD’de turistik amaçlı olarak kalabilir. Vizelerinde ‘M’ (Multiple Entry) ibaresi bulunan katılımcılar, bu ek süreye girmeden önce farklı ülkelere giriş (o ülkenin vize koşullarına bağlı olarak) ve ABD’ye geri dönüş hakkına sahiptirler. Güney Yarım Küre ülkelerinin öğrencileri, sadece kış aylarında çalışabilmektedir.
Program katılımcıları, genellikle turistik bölgelerdeki oteller, restoranlar, eğlence parkları, kumarhane, plaj ve havuzlarda İngilizce seviyeleri ve yeteneklerine göre değişen pozisyonlarda (Örneğin garson, cankurtaran, kat görevlisi) çalışmaktadırlar. Work and Travel Alaska programında ise Alaska’daki birçok balık işleme fabrikaları 2012 yılından itibaren Work & Travel programı kapsamından çıkartılmıştır. Katılımcılar, eyalet alt sınırının üzerinde bir saatlik ücretle (ortalama 7,5 – 10 USD) ya da bahşiş tabanlı bir işte çalışarak aylık ortalama 1000-2000 USD kazanarak yaşamlarını sürdürme, belki de program için harcadıkları masrafları çıkarma şansı yakalamaktadır. Katılımcılar haftada ortalama 32-40 saat çalışmakta ancak alt ya da üst sınır bulunmamaktadır. Aynı işyerinde 40 saatin üzerinde çalışan öğrenci normal saatlik ücretin 1,5 katı (overtime) ücretle çalışabilmektedir. Genellikle çalışmaya başladıktan itibaren ilk 2 hafta maaş alınamadığı göz önünde tutulmalıdır. Ödeme koşulları, maaş, prim vb. kazanımlar işverenlere göre değişiklik gösterir. Bu detayları işi kabul etmeden önce mutlaka job offer (iş teklifi) belgesinde detaylıca okuyup ona göre kabul etmelidir.

Konaklama
İşverenler, genellikle konaklama konusunu üstlenseler de, doğrudan sorumlu olmayabilirler. Bu nedenle; ücret, çalışma saati, konaklama, ulaşım ile ilgili net ve kesin bilgiler iş anlaşmasında yer almalı ve katılımcı tarafından dikkatlice incelenmeli, gerektiğinde işverenle irtibat kurularak bilgiler doğrulanmalıdır.

Katılımcı ve sponsorun yükümlülükleri
Katılımcılar, ABD’de oldukları süre boyunca, ABD yasalarına, program kurallarına ve sponsor kuruluşla yaptıkları anlaşmalara uymakla yükümlüdürler. Katılımcı, ABD’ye vardığında Social Security Number (SSN) başvurusu yaptığını gösteren bir belge ile işe başlayabilir. Fiziki olarak SSN kart ya da numara sahibi olduğunda bunu işverene bildirmelidir. Daha önce değişim öğrencisi çalıştırmamış bir işveren, SSN sahibi olmayan kişiyi işe başlatmamakta ısrar edebilir. Bu nedenle katılımcı, durumun işveren tarafından bilindiğinden emin olmalıdır.
Katılımcılar, birden fazla işte çalışabilirler, ancak bunu sponsor kuruluşa bildirmek ve diğer işlerini aksatmamak zorundadırlar. Genellikle bir işten ayrılma prosedürü de ayrılmadan 15 gün önce işveren ile sponsora bildirme ve bazen de bir gerekçe sahibi olma zorunluluğu içerir. (İşverenlerin sponsorla katılımcının işten ayrılamayacağına dair bir anlaşma yapmış olabileceğini unutmayın.) Katılımcılar, kurallara uymak şartıyla tüm eyaletlerde çalışabilir ya da gezebilir.
Katılımcıların sponsor kuruluşa karşı olan sorumluluklarının yanında sponsor kuruluşların da öğrencilere oryantasyon programı sağlamak, 24 saat acil telefon desteği ve gerektiğinde fiziksel destek vermek, kapsamlı sağlık sigortası yapmak, çok acil durumlarda öğrencilere kredi vermek, kaybolan DS-2019’ları yenilemek gibi zorunlulukları bulunmaktadır. Pasaportunuzun kaybolması/çalınması durumunda en yakın Türk konsolosluğu ile bağlantıya geçmelisiniz.

SEVIS
SEVIS (The Student and Exchange Visitor Information System); Göçmen olmayan öğrenciler (F ve M vize), değişim öğrencileri (J vize) ve onların bakmakla yükümlü olduğu kimseler (F-2, M-2, ve J-2) hakkındaki doğru ve güncel bilgilere erişerek izleme ve takip sağlayan internet temelli bir sistemdir. Bu sistemle okullar ve sponsorların, internet aracılığıyla İç Güvenlik Bakanlığı (DHS) ve İçişleri Bakanlığı’na, bir öğrencinin veya değişim ziyaretçisinin ABD’de bulunduğu süre boyunca elektronik bilgi göndermesi ve olay bildirimleri yapmasına olanak tanır. SEVIS öğrenciler ve değişim ziyaretçilerinin giriş/çıkış bilgileri, ABD’deki mevcut adresinin değişimi, program süresi uzatmaları, iş bilgileri ve çalışma programındaki değişiklikler gibi birçok veriye ulaşacaktır. Yaz Dönemi Work&Travel programı için belirlenen SEVIS I-901. Vize görüşmesinden önce bu ücreti ödemeniz gerekmektedir. SEVIS sistemine giriş için sponsor organizasyonlar kendi sistemlerini geliştirerek öğrencilere yardımcı olmaktadır. Katılımcı sisteme erişemediği durumlarda, sponsoru arayarak da bilgilerini verebilirler.

Vize Süresini Uzatma ve Dönüş
Katılımcılar, ABD’deki yasal sürelerinin dolmasının ardından ülkelerine dönmek zorundadırlar. J-1 türü vize uzatılamaz, katılımcı statü değişimi için başvuru yapabilse de genellikle programın tabiatına uymadığı gerekçesiyle bu istek onaylanmaz. Program katılımcısının, ülkesine dönüşünün ardından konsolosluğu bilgilendirmesi gerekebilir. Bir katılımcı, şartları sağladığı müddetçe tekrar katılım için başvurabilir.
ABD’de de çalışırken bazı vergileri ödeyen katılımcılar, Türkiye’ye dönüşlerinin ardından (bir sonraki yılın başlarında gerekli formların işverenler tarafından postalanmasının ardından) work and travel vergi iadesi için başvuru yapabilir ve ABD’de ödedikleri vergilerin bir kısmını geri alabilirler. Vergi iadesi almak için bir aracı kurum kullanabilir ya da IRS internet sitesinden gerekli formları indirerek kendileri de başvuru yapabilirler.

Program maliyeti
Program, danışman firmalara ödenen 1900 USD ile 2400 USD arasında değişen bedelin yanı sıra 35 USD SEVIS ücreti, konsolosluğa ödenen 160 USD vize başvuru ücreti ve gidilen şehre göre değişen gidiş dönüş (750-1000 USD) olmak üzere ortalama 2700-3500 USD civarında maliyet yaratmaktadır. Buna ilaveten program gereksinimleri gereği minimum 800 USD cep harçlığı ve katılımcı pasaport sahibi değilse pasaport bedeli olarak 102 TL cüzdan bedeli eklenmelidir. (Öğrenciler pasaport harcından muaftır ve başvuru yapıldığı andan itibaren 25 yaşını doldurana kadar geçerli olacak bir pasaport elde ederler.) Resmi (yeşil) pasaport, çalışma izni sağlayan vizeler için de geçerlidir. Vize başvurusu reddedilen adaylara program ücreti temsilciyle yapılan anlaşma dahilinde kesinti yapılarak ya da kesintisiz olarak geri ödenirken, vize ve pasaport için yapılan harcamalar geri alınamamaktadır.

Sonuç
Work and Travel Türkiye’de 2000’li yıllarla birlikte adını duyurmaya başladı. Doğu Avrupa ülkeleri öğrencilerinin yıllardır kullandığı bu sisteme, Work and Travel sezonunda Türkiye’den yaklaşık 6.500 öğrenci katılmıştır. Bulgaristan, Rusya, Slovakya, Polonya gibi ülkelerin her birinden yılda 10.000’in üzerinde öğrencinin katıldığı programa ilginin önümüzdeki yıllarda katlanarak artması bekleniyor. Tüm bu popülariteye rağmen, adayların bunun bir çalışma değil kültürel değişim programı olduğunu unutmaması, amaçlarını ve beklentilerini belirleyerek başvuru yapmaları, başvuru yaparken seçtikleri danışman şirketin güvenilirliğini araştırması, temsilci, sponsor ve işverenle yaptıkları sözleşmeleri dikkatle incelemesi, eski katılımcıların görüşlerini almaları ve programın tabiatı gereği çeşitli aksaklıklarla karşılaşılabileceği, bu durumlarda alınan desteklere rağmen kendi ayakları üzerinde durması, hatta gerektiğinde kendi başının çaresine bakması gerekebileceğini unutmaması gerekmektedir. Ayrıca programdan kazanılan paranın çok yüksek bir ücret olmadığını hatırlayarak programa katılmak gerekiyor. Unutmayın ki çoğu insan bankalardan kredi alarak katıldıkları program sonucunda mağdur olabiliyorlar.